Βυθίσεις Τάσης: Προβλήματα και Λύσεις
Οι βυθίσεις τάσης (ή SAGs όπως αναφέρονται στη διεθνή ορολογία), είναι μία ειδική κατηγορία των πτώσεως τάσης. Ειδικότερα, είναι οι απότομες, μεγάλες και μικρής διάρκειας πτώσεις της τάσης.
Στο άρθρο αυτό θα παρουσιάσουμε το φαινόμενο των βυθίσεων τάσης, λόγω του ότι δημιουργούν σοβαρούς κινδύνους στον μηχανολογικό εξοπλισμό και τη λειτουργία μιας παραγωγικής μονάδας. Οι βυθίσεις τάσης είναι μία από τις βασικές αιτίες της κακής ποιότητας ισχύος.
Πρόκειται για ένα πολύ συχνό φαινόμενο, το οποίο αντιμετωπίζουν όλοι οι καταναλωτές ηλεκτρικής ενέργειας. Από τους οικιακούς καταναλωτές (με συσκευές όπως τηλεόραση, ψυγείο, υπολογιστές κλπ) μέχρι και τους βιομηχανικούς καταναλωτές οι οποίοι χρησιμοποιούν μηχανήματα παραγωγής, συστήματα αυτοματισμών (των οποίων η χρήση στη σύγχρονη βιομηχανία αυξάνεται ραγδαία) καθώς και άλλες πολλές ευαίσθητες ηλεκτρονικές διατάξεις.
Ας δούμε αναλυτικότερα τι είναι οι βυθίσεις τάσης, πώς προκαλούνται, από πού προέρχονται και τι επιπτώσεις έχουν.
Τι είναι οι Βυθίσεις Τάσης (SAGs)
Η βύθιση τάσης είναι μιας μικρής διάρκειας απότομη μείωση της ενεργού τιμής της τάσης. Ειδικότερα, βύθιση τάσης έχουμε όταν η τιμή της τάσης πέφτει κάτω από το 90% της ονομαστικής τιμής.
Το μέγεθος της βύθισης τάσης σχετίζεται με την ελάχιστη τιμή που παίρνει η τάση κατά τη διάρκεια του φαινομένου, ενώ η διάρκεια της βύθισης τάσης αναφέρεται στο χρονικό διάστημα κατά το οποίο η τάση έχει τιμή μικρότερη από 90%.Η βύθιση τάσης συμβαίνει όταν η τάση μειώνεται από 10% έως 90% της ονομαστικής, για διάρκεια από μισό κύκλο έως ένα λεπτό. Η διάρκεια των SAGs υπολογίζεται από 10 msec έως 1 λεπτό. Η διάρκεια κατά την οποία το SAG βρίσκεται στην μέγιστη τιμή του είναι μικρότερη του ενός δευτερολέπτου και η εναπομείνουσα τάση είναι μεγαλύτερη του 40% της ονομαστικής τιμής.
Τι προκαλεί τις Βυθίσεις Τάσης (SAGs)
Οι βυθίσεις τάσης προκαλούνται κατά κύριο λόγο από ανωμαλίες που συμβαίνουν στο δίκτυο διανομής. Ειδικότερα στην Ελλάδα, είναι ένα πολύ συχνό φαινόμενο, λόγω της κακής ποιότητας δικτύου και της ελλιπούς συντήρησης.
Δευτερευόντως, οι βυθίσεις τάσης προκαλούνται από σφάλματα στην εσωτερική ηλεκτρολογική εγκατάσταση του εργοστασίου, καθώς και από την απότομη χρήση επιπρόσθετου φορτίου, όπως για παράδειγμα συμβαίνει με την εκκίνηση ενός κινητήρα.
Το πρόβλημα των απότομων βυθίσεων τάσης (SAGs) ξεκινά από το δίκτυο διανομής ενέργειας και μεταδίδεται στα δίκτυα μέσης και χαμηλής τάσης. Το πόσο έντονο είναι και κατά πόσο επηρεάζει τα φορτία μιας εγκατάστασης εξαρτάται από την απόσταση που αντίστοιχα φαινόμενα (φυσικά, συνδέσεις μεγάλων φορτίων στη γραμμή διανομής, κλπ), συμβαίνουν στη γραμμή της διανομής.
Ένας ακόμα παράγοντας, που προκαλεί τις βυθίσεις τάσης, είναι τα εναέρια δίκτυα διανομής, λόγω της έκθεσης των δικτύων αυτών στην επίδραση εξωγενών παραγόντων όπως οι δυσμενείς καιρικές συνθήκες.
Επίσης, με την αυξανόμενη χρήση ΑΠΕ για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, προκαλούνται βυθίσεις, διακυμάνσεις της τάσης και της συχνότητας.
Ποιες είναι οι επιπτώσεις των Βυθίσεων Τάσης (SAGs)
Τα αυτόματα και ηλεκτρονικά συστήματα είναι ένας βασικός αποδέκτης των προβλημάτων που προκαλούν οι βυθίσεις τάσης. Με την ολοένα αυξανόμενη χρήση τέτοιων συστημάτων, τα προβλήματα που προκαλούν οι βυθίσεις τάσης γίνονται ολοένα και πιο συχνά και σοβαρά, επηρεάζοντας αρνητικά τη λειτουργία αυτού του εξοπλισμού.
Τα inverters – συμπεριλαμβανομένων των ρυθμιστών στροφών των κινητήρων – είναι εκτεθειμένα στις βυθίσεις τάσης με κίνδυνο καταστροφής ή δυσλειτουργίας τους, οπότε δημιουργούνται αυξημένα κόστη επισκευών και απώλεια εσόδων από την παύση λειτουργίας τους.
Ο εξοπλισμός επεξεργασίας και ελέγχου δεδομένων είναι ιδιαίτερα ευαίσθητος στις βυθίσεις τάσης, με αποτέλεσμα να ελλοχεύει ο κίνδυνος απώλειας δεδομένων.
Τα προβλήματα που δημιουργούν οι βυθίσεις τάσης (SAGs) μπορεί να έχουν υψηλό οικονομικό κόστος για τη βιομηχανική μονάδα. Μερικές ενδεικτικές συνέπειες των βυθίσεων τάσης είναι οι ακόλουθες:
- Κόστος μη παραγωγικού προσωπικού λόγω της απότομης διακοπής της παραγωγικής διαδικασίας
- Κόστος επισκευών μηχανημάτων (σε περιπτώσεις ζημιών)
- Κόστος δυσλειτουργιών μηχανημάτων (πχ. αυξανόμενα κόστη τεχνικής συντήρησης)
- Κόστος κατεστράμενης α’ ύλης από την δυσλειτουργία των γραμμών παραγωγής
- Αποζημιώσεις πελατών για καθυστερημένες παραδόσεις προϊόντων
- Οικονομικές κυρώσεις για ζημιές στο περιβάλλον
- Αυξημένο κόστος ασφάλισης μηχανημάτων
Σύμφωνα με μελέτη του Οργανισμού Leonardo Energy, πάνω από το 60% του κόστους για την επίτευξη της ποιότητας ισχύος είναι συνέπεια των Βυθίσεων Τάσης.
Σύμφωνα με την ίδια πηγή, εάν η ποιότητα ισχύος που παρέχεται στα εργοστάσια μειωθεί κάτω από ένα ορισμένο επίπεδο, ο εξοπλισμός δεν λειτουργεί σωστά και δημιουργούνται τα προαναφερόμενα προβλήματα.
Ο «ευαίσθητος» εξοπλισμός της βιομηχανίας ενδέχεται να επιβαρύνεται με κόστος συντήρησης για την επίτευξη της ποιότητας ισχύος έως και 4% του κύκλου εργασιών του. Το 60% αυτού του κόστους προκαλείται από Βυθίσεις Τάσης και μικρές διακοπές ρεύματος. Το κόστος μιας βύθισης τάσης, μεμονωμένα, είναι συνήθως χαμηλότερο από το κόστος μιας (μικρής ή μεγάλης) διακοπής παροχής ηλεκτρικής ενέργειας. Ωστόσο, οι βυθίσεις τάσεις είναι πολύ πιο συχνό φαινόμενο με αποτέλεσμα να ανεβαίνει ραγδαία το συνολικό κόστος αντιμετώπισης του φαινομένου.
Πώς αντιμετωπίζονται οι Βυθίσεις Τάσης
Σε γενικές γραμμές, το πρόβλημα των βυθίσεων τάσης μπορεί να αντιμετωπιστεί με δύο εναλλακτικές προσεγγίσεις.
Η μία εναλλακτική είναι η χρήση συστημάτων UPS, τα οποία εξασφαλίζουν τη συνεχή και σταθερή παροχή τάσης σε περιπτώσεις διακοπής ρεύματος, αυξομειώσεων τάσης και βυθίσεων τάσης (SAGs). Ωστόσο, είναι μια αρκετά δαπανηρή λύση, λόγω του κόστους μπαταρίας και συντήρησής της, ειδικότερα αν η εγκατάστασή των UPS καλύπτει το σύνολο ή μεγάλο μέρος του μηχανολογικού εξοπλισμού.
Η δεύτερη εναλλακτική είναι η εγκατάσταση των αντισταθμιστών τάσης. Οι αντισταθμιστές τάσης παρέχουν προστασία έναντι υψηλής και χαμηλής τάσης, διακυμάνσεων τάσης καθώς και βυθίσεων τάσης. Η λειτουργία ενός αντισταθμιστή τάσης θωρακίζει τον εξοπλισμό από τις «ατέλειες» της τάσης (συμπεριλαμβανομένων των SAGs) και είναι η πιο οικονομική λύση. Ειδικότερα, οι αντισταθμιστές τάσης ενδείκνυται για περιπτώσεις όπου δεν απαιτείται εφεδρεία ενέργειας. Στις περιπτώσεις αυτές, η εγκατάσταση των αντισταθμιστών τάσης είναι πολύ πιο οικονομική και εξίσου αποτελεσματική.